هنگامی که حرف فنآوری و محاسبات به میان می‌آید، باید گفت یک پلتفرم به عنوان پایه اساسی برای توسعه و پشتیبانی سخت افزار و نرم افزار عمل می کند. بنابراین لازم است بدانید پلتفرم چیست و اهمیت آن از کجا ناشی می‌شود.
پلتفرم چیست؟ آشنایی با مفهوم PLATFORM
برای اینکه توضیح دهیم پلتفرم چیست، نیاز است ابتدا به توضیحات زیر دقت کنیم. همه چیزهایی که در ورای یک بنیاد ایجاد شده اند، در چارچوب یکسان در یک پلتفرم کار می کنند. یعنی گاهی یک نرم افزار برای اجرا شدن فقط نیاز به سیستم عامل اندروید دارد. (یعنی روی هر دستگاهی که سیستم عامل اندروید داشته باشد اجرا می شود).در اینصورت پلتفرم (platform) مورد نیاز ما فقط شامل سیستم عامل اندروید می شود.
اما گاهی نیاز های اپلیکیشن به همین مورد محدود نمیشوند. مثلا یک سرویس اینترنتی خاص را در نظر بگیرید. اگر این سرویس فقط بتواند روی سیستم عامل اندروید و از طریق مرورگر اجرا شود؛ در این پلتفرم مورد نظر در اینجا مجموعه ای از سیستم عامل و مرورگر تعریف می شود. مالتی پلتفرم یا چند سکویی به همین معناست. برای مالتی پلتفرم شدن، شرکت سازنده باید برای platform های مختلف نمونه های جداگانه ای از اپلیکیشن را ساخته و معرفی کند.
انواع پلتفرم چیست؟
اکنون که تا حدودی با مفهوم پلتفرم آشنا شدید، خوب است نگاهی جامع تر به انواع پلتفرم ها بندازیم. هر پلتفرم مجموعه ای از قوانین، استانداردها و محدودیت های خود را دارد که می تواند سخت افزار / نرم افزار ، ساخت و چگونگی کار هر کدام را تعیین کند. سیستم عامل های سخت افزاری می توانند شامل موارد زیر باشند:
- سیستم های کلی
- اجزای فردی
- اینترفیس ها یا رابط ها
در مقابل پلتفرم های سخت افزاری، پلتفرم های نرم افزاری گسترده تر هستند، اما استفاده از آنها ساده تر است. این امر منطقی است، با توجه به اینکه ما بیشتر با نرم افزار / برنامه ها ارتباط برقرار می کنیم، هرچند سخت افزار (مثلا موس، صفحه کلید، مانیتور، صفحه لمسی) کمک می کند تا شکاف را برطرف کند. پلت فرم های نرم افزاری تحت دسته های زیر قرار می گیرند:
- سیستم نرم افزار
- نرم افزار کاربردی
پس از بررسی این که انواع پلتفرم چیست اکنون به توضیح جداگانه هر کدام از این موارد خواهیم پرداخت.
سیستم های کلی
سیستم های سخت افزاری می توانند سیستم های کلی (یعنی محاسبات) مانند رایانه، Workstation، دسکتاپ، لپ تاپ، تبلت، گوشی های هوشمند و غیره باشند. هر یک از این ها یک پلتفرم سخت افزاری را نشان می دهد، زیرا هر کدام دارای فاکتور فرم خاص خود است، مستقل از سایر سیستم ها عمل می کند و قادر به ارائه منابع یا خدمات (مانند اجرای نرم افزار / برنامه ها، اتصال به دستگاه ها / اینترنت و غیره) پیش بینی نشده توسط طراحی اولیه است.
اجزای فردی
اجزای فردی، مانند واحد پردازش مرکزی رایانه، همچنین در سیستم عامل های سخت افزاری مورد استفاده قرار می گیرند. پردازنده ها (مانند Intel Core، ARM Cortex، AMD APU) معماری های متمایز دارند که عملیات، ارتباطات و تعامل با سایر اجزای تشکیل دهنده سیستم را تشکیل می دهند. برای نشان دادن، CPU را به عنوان یک مبنا که از یک مادربرد، حافظه، درایو دیسک، کارت های توسعه، لوازم جانبی و نرم افزار پشتیبانی می کند، در نظر بگیرید. بعضی از اجزاء ممکن است با توجه به نوع، فرم و سازگاری با یکدیگر قابل تعویض باشند.
اینترفیس ها
اینترفیس هایی مانند PCI Express، پورت کارت گرافیک شتاب دهنده (AGP) یا اسلات توسعه ISA، پلتفرم هایی برای توسعه انواع کارت های add-on/expansion هستند. فاکتورهای مختلف رابط کاربری منحصر به فرد هستند، بنابراین، برای مثال، از لحاظ فیزیکی ممکن است کارت PCI Express را به یک اسلات AGP یا ISA وارد نکنید – به یاد داشته باشید که سیستم عامل قوانین و محدودیت هایی را اعمال می کند. رابط همچنین ارتباط، پشتیبانی، و منابع را به کارت توسعه متصل فراهم می کند. نمونه هایی از کارت های توسعه که از چنین رابط هایی استفاده می کنند عبارتند از: گرافیک تصویری، صدا، آداپتورهای شبکه، پورت های USB، کنترل کننده های سری ATA (SATA) و موارد دیگر.
سیستم نرم افزار
سیستم نرم افزار چیزی است که کامپیوتر را با اجرای فرآیندهای همزمان مدیریت / هماهنگی منابع سخت افزاری چندگانه همراه با نرم افزار کاربردی کنترل می کند. بهترین مثال برای سیستم نرم افزار سیستم عامل هایی مانند (اما نه محدود به) ویندوز، macOS، لینوکس، اندروید، iOS و سیستم عامل Chrome است.
سیستم عامل به عنوان یک پلتفرم با ارائه محیطی که از تعامل کاربر با استفاده از رابط ها (نظیر مانیتور، ماوس، صفحه کلید، چاپگر و غیره)، فراهم می شود، برقراری ارتباط با دیگر سیستم ها (مانند شبکه، Wi-Fi، بلوتوث و غیره)، و نرم افزار کاربردی را ممکن می سازد.
نرم افزار کاربردی
نرم افزار کاربردی شامل تمام برنامه هایی است که برای انجام وظایف خاص در یک کامپیوتر طراحی شده اند – اکثر آنها به عنوان سیستم عامل در نظر گرفته نمی شوند. نمونه های معمولی از نرم افزارهای غیر پلتفرمی عبارتند از: برنامه های ویرایش تصویر، پردازشگرهای متن، صفحات گسترده، پخش کننده های موسیقی، پیام / چت، برنامه های رسانه های اجتماعی و غیره. با این حال، برخی از انواع نرم افزار کاربردی وجود دارد که پلتفرم محسوب می شود. کلید درک این تفاوت این است که آیا این نرم افزار به عنوان پشتیبانی از چیزی که بر روی آن ساخته می شود برخوردار است یا خیر. بعضی از نمونه های نرم افزار کاربردی به عنوان سیستم عامل شامل موارد زیر است:
- مرورگرهای وب (به عنوان مثال Chrome، Safari، Internet Explorer)، پلتفرم هایی برای سایر نرم افزارهای دیگر مانند پلاگین ها / برنامه های افزودنی یا تم های شخص ثالث هستند.
- سایت های رسانه های اجتماعی مانند فیس بوک و پشتیبانی از برنامه های خارجی، ابزارها و / یا خدماتی که با ویژگی های اصلی سایت ارتباط برقرار می کنند، این موضوع در مورد وب سایت و همچنین نسخه برنامهموبایل نیز صادق است.
- بازی های ویدئویی که از mods پشتیبانی می کنند (از طریق ویرایشگر بازی) نیز می توان به عنوان یک پلتفرم در نظر گرفت. مد بازی ویدیویی از موتور بازی ویدیویی موجود به عنوان پایه ای برای ایجاد نقشه ها / مراحل طراحی شده توسط کاربر، شخصیت ها، اشیاء یا حتی یک بازی کاملا مستقل استفاده می کند.
کنسول های بازی
کنسول بازی های ویدئویی نمونه های بزرگی از سخت افزار و نرم افزار ترکیب شده به صورت یک پلتفرم هستند. هر نوع کنسول به عنوان پایگاهی است که از مجموعه بازی های فیزیکی پشتیبانی می کند (به عنوان مثال یک کارتریج نینتندو اصلی با هیچ نسخه ای از سیستم بازی های بعدی نینتندو سازگار نیست) و به صورت دیجیتالی (به عنوان مثال، با وجود اینکه فرمت دیسک دارد، یک بازی PS3 سونی به علت زبان نرم افزاری / زبان برنامه نویسی متفاوت روی سیستم Sony PS4 کار نمی کند.
تفاوت سیستم عامل و پلتفرم چیست؟
در تعریف تئوری،platform به مجموعه ای از سخت افزار، نرم افزار و سیستم عامل (که خود سیستم عامل هم عضوی از نرم افزار است)گفته می شود. بنابراین سیستم عامل هم یک قسمت از پلتفرم است. این دو با هم فرق دارند و هرکدام وظایف خاص خود را دارند که در ادامه آنها را توضیح خواهیم داد.
مفهوم پلتفرم در کسب و کارها
پلتفرم نه تنها در حوزه رایانه، نرم افزار تا صنایع خودروسازی رواج دارد، بلکه مفهوم پلتفرم در کسب و کار و تجارت نیز دارای روایت گسترده مخصوص خود است. البته وجه اشتراک تمام این تعاریف وجود یک پایه، دانش و یا تکنولوژی در جهت تولید یا بهبود محصول است. باید به یاد داشته باشید که پلتفرم، مدلی برای کسب وکار است و نه فقط نوعی تکنولوژی. بسیاری از افراد، پلتفرم را با اپلیکیشن های موبایل یا وب سایت ها اشتباه می گیرند؛ پلتفرم تنها نوعی نرم افزار نیست، بلکه نوعی مدل کسب وکار است که با گردهم آوردن مشتری ها و تولید‌کننده ها ارزش ایجاد می کند.
پلتفرم کسب و کار
مدل کسب و کار پلتفرم به مدلی گفته می شود که ارزشی برای تسهیل مبادلات بین دو یا چند گروه مرتبط که معمولا مشتری ها و سرویس دهنده ها هستند، ایجاد می شود. فیسبوک ، اوبر ، علی بابا ، این کسب و کار ها مانند شرکت های خطی، مستقیما محصولی تولید و توسط یک زنجیره تامین به دست مشتریان نمی رسانند. پلتفرم ها مفهوم تولید را ایجاد نمی کنند ، بلکه مفهوم ارتباط را ترویج می دهند. به طورکلی شرکت‌های خطی ارزش را به صورت کالاها یا خدمات ایجاد می کنند و سپس آن را به افرادی می فروشند که در پایین دست زنجیره تأمین شان قرار دارند.
کسب و کار های سنتی و غیر پلتفرم را معمولا کسب و کار های خطی می نامیم، چرا که عملکرد آنها در یک زنجیره تامین خطی خلاصه می شود. به عنوان مثال کسب و کار های SaaS محصول تولید می کنند ، نه شبکه ای از ارتباطات. همچنین آنها فاقد ساختار هزینه و پایه های اقتصادی هستند که باعث موفقیت پلتفرم ها می شود.
کسب و کارهای پلتفرمی
کسب و کارهای پلتفرمی مدلی برای کسب وکار هستند که از طریق تسهیل تبادل میان دو یا چند گروه وابسته به یکدیگر، ارزش ایجاد می کند؛ این گروه ها معمولا مشتری ها و تولید‌کننده ها هستند. پلتفرم ها برای محقق‌کردن این تبادل، شبکه ای بزرگ و مقیاس پذیر ایجاد می کنند که متشکل است از کاربرها، و منابعی که باید در موقع نیاز در دسترس باشند. این پلتفرم ها بازارهای شبکه ای و انجمن هایی ایجاد می کنند که به کاربران اجازه تبادل و بر همکنش می دهد. طراحی پلتفرم فقط به ایجاد تکنولوژی های اساسی مربوط نمی شود، بلکه به این مربوط می‌شود که کل کسب و کار چگونه فهم و ایجاد می شود، چگونه تولید ارزش می کند و چگونه شبکه می سازد.
اگر بخواهیم چند مورد از بزرگترین پلتفرم های کسب و کار حال حاضر را نام ببریم می توانیم از نام هایی مانند گوگل ، اپل و فیسبوک نام ببریم که هرکدام دارای مجموعه های فرعی مانند یوتیوب و … هستند که خود تبدیل به بزرگترین پلتفرم ویدئویی دنیا شده است. ولی همین پلتفرم ها تنها نوک این کوه یخ هستند. تعداد پلتفرم ها در اقتصاد امروز به سرعت در حال رشد است. در سال ۲۰۱۶ از هر ۵ برند در لیست ارزشمندترین برندهای دنیا در مجله فوربس و ۱۱ برند از ۲۰ برند اول این لیست این پلتفرم های کسب و کاری مربوط به فناوری بودند. در ابتدای سال ۲۰۱۷ نیز ، ۵ شرکت برتر بازار سرمایه پلتفرم ها بودند.
مفهوم پلتفرم در برنامه نویسی چیست؟
برای اینکه به این پرسش پاسخ دهیم که پلتفرم در برنامه نویسی چیست لازم است به مبحث زیر دقت کنیم. پلتفرم در برنامه نویسی در واقع بستری است که برنامه های نرم افزاری نوشته شده برای یک وسیله در آن قابل اجرا و استفاده است، این بستر هم شامل ملزومات سخت افزاری مانند نوع سیستم و CPU و هم شامل ملزومات نرم افزاری (مانند سیستم عامل) است.
یک پلتفرم در واقع معرف ملزومات سخت افزاری (سرور) و همچنین ملزومات نرم افزاری (سیستم عامل ویندوز سرورهای مختلف) مورد نیاز برای اجرای یک برنامه کاربردی ASP.NET است، همچنین ممکن است به نسخه ویژه یک نرم افزار نیز اشاره شده باشد (نسخه ۲۰۰۸)، یا در مورد PHP می توان به پلتفرم لینوکس سرور یا ویندوز سرور اشاره کرد که در واقع به معنی سروری است که روی آن سیستم عامل لینوکس یا ویندوز نصب و فعال باشد و لذا به طور خلاصه می گوییم PHP با پلتفرم لینوکس سرور یا ویندوز سرور قابل اجرا و سازگار است.
لینک کوتاه:
خیلی جامع و کاربردی بود. ممنون.