دسترسی به تلفن و اینترنت در زمان پرواز، همواره با مشکلاتی رو به رو بوده است. در گذشته مسافران مجبور بودند وسایل الکترونیکی را خاموش کرده و با تماشای فیلم‌ها و مطالعه مجلات گوناگون سرگرم شوند. ایده اولیه استفاده از اینترنت در هواپیما با حرکت بوئینگ در سال ۲۰۰۴ شکل گرفت که البته تلاش این شرکت به خاطر بروز حادثه ۱۱ سپتامبر با شکست مواجه شد.
امروزه اتصالات اهمیت بسیار بیشتری پیدا کرده‌اند. مسافران دیگر علاقه چندانی به مشاهده شخصی مناظر زیبا اما تکراری آسمان نداشته و تمایلی ندارند با نفر بغلی دستی خود از مزه بد غذای هواپیما شکایت کنند بلکه دوست دارند از مناظر زیبا و غذاها عکس گرفته و آنها را برای دوستان خود در شبکه‌های اجتماعی به اشتراک بگذارند.
این روزها بسیاری از خطوط هواپیمایی توجه ویژه‌ای به این نیاز مسافران نشان می‌دهند. در حال حاضر ۴۰ درصد از خطوط هواپیمایی ایالات متحده و همچنین پروازهای بین‌المللی از طریق خدمات شرکتهایی مثل لوفت‌هانزا، امارات و خطوط هوایی قطر، به اینترنت دسترسی دارند. حتی خطوط هوایی نروژ و ترکیه این سرویس را به طور رایگان ارائه کرده و خطوط هوایی منطقه اسکاندیناوی یعنی SAS، در حال آزمایش این امکان در برخی مناطق است.
اتصالات فعلا بسیار کند و ناپایدارند؛ قیمتها بسیار گران بوده و گاهی اوقات در پروازها به ازای هر دستگاه باید هزینه‌ای معادل ۲۰ دلار، پرداخت کرد و مسافران همواره از این وضع گله داشته‌اند.
Wi-Fi هوایی چگونه عمل میکند؟
مشکل اصلی اینترنت در پرواز، نحوه اتصال به زمین است. شرکت‌های ارائه دهنده خدمات اینترنت هوایی برای این منظور از ۲ روش استفاده می‌کنند.
شرکت آمریکایی GoGo، شبکه‌ای از ایستگاه‌های ۳G در تمام ایالات متحده ساخته و هواپیماها در طول پرواز به این ایستگاه‌ها متصل می‌شوند. این سیستم عملکرد ساده‌ای دارد اما پهنای باند آن محدودیتی در حد ۳ مگابیت در ثانیه داشته (نه برای یک مسافر، بلکه برای کل هواپیما!) و از این رو مسافران هنگام استفاده از آن نباید خیال تماشای راحت فیلم‌های یوتیوب را در سر داشته باشند.
در حال حاضر GoGo مشغول رونمایی از تکنولوژی ATG-4 بوده و در حال مجهز کردن هواپیماها به مودم‌های دوگانه و آنتن‌های هدایتی است؛ این موارد به تقویت پهنای باند کلی و افزایش سرعت (در خوشبینانه‌ترین حالت) در حد ۱۰ مگابیت در ثانیه کمک خواهد کرد، اما این مقدار همچنان کم است و ضمنا هنگامی که هواپیما در بالای دریا یا فاصله زیادی از ایستگاه‌های زمینی داشته باشد، قطع خواهد داشت.
روش دوم اتصال هواپیماها به ماهواره‌هاست. بعضی شرکت‌ها از تکنولوژی قدیمی L-band استفاده می‌کنند که بسیار کند و گران است. از این رو ماهواره‌های فرکانس بالای باند KU (12-18 گیگاهرتزی) امروزه محبوبیت زیادی پیدا کرده‌اند چرا که از نظر اقتصادی مقرون به صرفه بوده و عملکرد قابل قبولی نیز دارند. برای مثال سیستم FlyNet خطوط لوفت‌هانزا ادعا میکند که سرعت دانلودی معادل ۵۰ مگابیت در ثانیه را در اختیار هواپیماها گذاشته که برای پروازی بر فراز اقیانوس‌ها کافی به نظر می‌رسد!
چشم‌انداز آینده
زمانی که به مقدار هزینه‌ای که برای اتصالات نه چندان پایدار و پرسرعت اینترنتی خطوط هواپیمایی باید پرداخت کرد نگاه می‌کنید، به نظر می‌رسد شرکت‌های ارائه کننده این خدمات تنها به فکر سود بوده و در حال خالی کردن جیب کسانی هستند که حتی یک لحظه هم طاقت دوری از اینترنت را ندارند. اما واقعیت چیز دیگری است.
برای مثال شرکت GoGo دارای سهم ۸۱ درصدی در ایالات متحده بوده و سود کلی خود را تا ۴۶ درصد افزایش داده است اما با این وجود با ضرری ۳۲.۷ میلیون دلاری مواجه شده است. این شرکت هرگز سودآور نبوده و با افزایش رقابت از سوی دیگر سرویس‌دهنده‌ها، مسئولان شرکت به دنبال راه چاره‌ای برای تامین سرمایه مورد نیاز برای بقای شرکت افتاده‌اند.
دیگر شرکت‌های ارائه کننده هم حال و روز خوشی ندارند و مشکلاتی جدی بر سر راه ادامه کار آنها وجود دارد. صد البته افزایش هزینه خدمات، دردی دوا نخواهد کرد و تنها بدبینی مسافران را افزایش خواهد داد. اما این شرکت‌ها نمی‌توانند تعرفه‌های خود را آن چنان کم کنند که حجم قابل توجهی از مسافران به استفاده از خدمات روی بیاورند زیرا سیستم‌های آنها فاقد پهنای باند کافی برای تامین نیاز تمام مسافران‌اند.
اگر چه تاکنون نتایج این خدمات اصلا رضایت‌بخش نبوده اما شرکت‌های ارائه دهنده و خطوط هواپیمایی به دنبال راهکارهایی برای ساخت مدل تجاری مناسب‌تری هستند.
برای مثال شرکت کالیفرنیایی Row44، از طریق فروش دسترسی به سرگرمی‌های برتر در هواپیما، به دنبال کسب سود است. اما سوال اینجاست که چرا این شرکت فکر میکند مسافران برای بسته‌های از پیش آماده شده، به جای استفاده از اینترنت برای دسترسی به هر چیزی که خودشان دوست دارند، پول بیشتری خواهند داد؟
اتصالات اینترنت درون هواپیماها با مشکلات متعددی روبرو بوده و به همین خاطر بسیاری از شرکت‌ها حوصله دردسرهای آن را نداشته و ترجیح می‌دهند از آن استفاده نکنند. برای مثال خطوط هواپیمایی بریتانیا، در حال حاضر در حال آزمایش یک برنامه ۱۲ ماهه تنها روی یکی از هواپیماها است زیرا انگلیسی‌ها فکر نمی‌کنند به این زودی‌ها بتوان از این طریق پولی به جیب زد.
امیدی به افزایش سرعت هست؟
البته با به کارگیری ماهواره‌های پرسرعت Ka-band (40 – 26.5 گیگاهرتزی)، که سرعتی ۱۰۰ برابر بیشتر دارند، آینده روشنی برای این حوزه از ارتباطات پیش‌بینی می‌شود. شرکت ViaSat، فعال در زمینه ارتباطات ماهواره‌ای، می‌گوید: “سیستم‌های ماهواره‌ای پر ظرفیت ما در مقایسه با دیگر سیستم‌های هوا به زمین (ATG) یا سیستم‌های ماهواره‌ای IFC، کیفیت و سرعت خدمات پهنای باند خطوط هوایی داخل را ارتقا بخشیده و بر اعتبار خطوط هوایی خواهند افزود.”
به نظر شما پهنای باند پیشنهادی این شرکت چقدر است؟ سیستم‌های آنها قادر به ارائه سرعتی معادل ۱۲ مگابیت در هر ثانیه به هر کدام از مسافران خواهند بود. همان گونه که می‌بینید این سرعتی است که بدون شک مسافران حاضر به پرداخت هزینه برای استفاده از آن خواهند بود.
این سرویس قیمت چندان گزافی نخواهد داشت.
Tim Farrar، مشاور تکنولوژی ماهواره‌های سیار اشاره میکند: ماهواره Ka-band شرکت ViaSat هزینه‌های استفاده از اینترنت هوایی را تا ۵ برابر کاهش خواهد داد.
Ka-band تکنولوژی جدیدی است و هنوز با مشکلات عدیده‌ای از جمله تاخیر در ارسال و دریافت داده‌ها دست و پنجه نرم میکند؛ ضمنا معلوم نیست که اگر نیمی از مسافران قصد تماشای فیلم‌های یوتیوب یا نت‌فلیکس را داشته باشند چه اتفاقی خواهد افتاد!
بهار سیار
لینک کوتاه: