بچه که بودیم فکر می‌کردیم یه چیزی هست به اسم روبات که همه کارها رو انجام می‌ده (خرید سبزی، نان، نظافت منزل و …) و هیچ چیزی هم در ازای کارش از آدم نمی‌خواد و اصلا خستگی هم نداره. حالا که یه ذره بزرگ شدم و کمی با واقعیت آشنا شدم، متوجه شدم اون روبات خود من هستم. البته نه اینکه بگم خستگی ندارم. خستگی دارم اما جرات نمی‌کنم بگم خسته‌ام وگرنه همین سردبیر خیلی زود اخراجم می‌کنه و …
گذشته از مزاح بالا، روبات نامی است که خیلی از ماها از بچگی با نام آن آشنا بوده‌اند و البته آشنایی در همین حد شاید باقی مانده باشد. امروزه در مسابقات روباتیک، گاهی از حضور روبات‌های هوشمندی مطلع می‌شویم که قادرند کارهایی تخصصی را به صورت خیلی ماهرانه انجام دهند. البته از طرف دیگر همواره برای هوش مصنوعی محدودیت‌هایی تعریف شده است که حاکی از عدم پیشرفت صنعت روباتیک به میزان زیاد است. در این مقاله قصد داریم ضمن معرفی روبات‌های انساننما، شما را با تعدادی از این گونه روبات‌ها نیز آشنا سازیم.
ماشین‌های انساننما!
فرض کنید روزی در آینده روباتی انساننما در خانه خود خواهید داشت که به دلیل شباهتی که با انسان دارد، می‌تواند از ابزارهای ما استفاده کرده و به راحتی در خانه جابه‌جا شود. اتوکشی لباس‌ها، تا زدن آنها، کمک به مادربزرگ در بالا رفتن از پله‌ها و طبخ غذا از جمله کارهایی است که می‌توان در شرح وظایف این روبات گنجاند. در واقع می‌توان گفت هر کاری که در منزل لازم باشد، قادر به انجامش خواهد بود.
کشور ژاپن با پیشرفته‌ترین روبات‌ها، در زمینه روبات‌های انساننما نیز سردمدار این بخش از فناوری است. البته کره جنوبی نیز با معرفی تعدادی روبات بسیار هوشمند، رقابت تنگاتنگی با این کشور دارد. آمریکا نیز برای آنکه از قافله عقب نماند، سعی دارد با معرفی تعدادی روبات گوی رقبت را از دیگران برباید.
ژاپن و کره جنوبی سرآمد دیگر کشورها بودند اما امسال چارلی آمریکایی به عنوان رقیبی برای آنها در مسابقات حضور یافت.
زمانی که آسیموف در داستان‌های علمی- تخیلی خود از کلمه روباتیک استفاده کرد، گمان نمی‌برد همین کلمه منشا علم و صنعتی به همین نام شود. گرچه از زمان ارایه روبات انساننما توسط George Devol بیش از چند دهه نمی‌گذرد، اما به لطف ارایه فناوری‌های نوین، صنعت ساخت روبات فراتر از تصور پیشین پیشرفت داشته است.
حال تصور کنید در حیاط منزل مشغول توپ‌بازی با صاحبخانه خود هستید! (فرض محال) روباتی نیز آن طرف حیاط مشغول تعمیر شلنگ آب است. حال توپ به اشتباه به طرفی دیگر پرتاب می‌شود.
به جای اینکه دنبال توپ بروید، کافیست صدا بزنید: «روبات توپ را شوت کن». روبات ضمن تشخیص صدای آشنای شما، ابتدا توپ را تشخیص داده و سپس آن را به سوی شما شوت خواهد کرد. و ادامه بازی با صاحبخانه!
به هر حال اگرچه شوت کردن توپ، حداقل کاری است که از یک روبات می‌توان انتظار داشت، اما هنوز در دنیا روباتی ساخته نشده که بدون مشکل به سمت توپ برگردد، توپ را تشخیص دهد، به آن نزدیک شود و شوت کند. چه رسد به اینکه بخواهد در راه رفتن به مادربزرگ پیر کمک کند.
همانطور که واقفید، روبات‌ها براساس محاسبات و معادلات ریاضی عمل می‌کنند، بنابراین شوت توپ به محاسبات بسیار پیچیده‌ای نیازمند است که کار را بسیار سخت می‌کند. در واقع ضربه زدن به توپ که نیازمند یک سری محاسبات و اعمال همزمان است، آنقدر سخت و پیچیده است که مهندسان علم کامپیوتر و روباتیک سراسر جهان از آن به عنوان آزمون استانداردسازی ربات‌ها یاد می‌کنند و همه ساله در قالب رقابت‌های جهانی روبوکاپ به ارزیابی تازه‌ترین دستاوردهای خود در این زمینه می‌پردازند.
چارلی (Charli-L)، بازیکن تازه‌واردی است که از امسال پا به این مسابقات گذاشته است. حرف L در نام این روبات اختصار Lightweight به مفهوم سبک‌وزن است. این روبات انساننما با ابعاد واقعی یک فرد بزرگسال، همانند انسان قادر به حرکت و گردش به راست و چپ است. گفته می‌شود تمامی مشخصات جمعی روبات‌ها از جمله دینامیک، کنترل و قدرت، همگی یکجا در این روبات جمع شده است. در واقع به قول سازنده آن، چارلی مجموعه‌ای از سیستم‌هاست.
تصویر ۱: روبات Charli-L
شهرت آسیموی ژاپنی، رقیب جدی این روبات، به دلیل توازن و سازش‌پذیری آن است. حتی می‌توان گفت این روبات تنها روباتی است که قادر به دویدن به شیوه‌ای منحصر به فرد است، اما اگر همین روبات به یک در بسته برسد، نمایش تمام خواهد شد، زیرا قادر به پردازش محاسبات لازم برای دراز کردن دست، گرفتن دستگیره، چرخاندن آن، هل دادن و خلاصه باز کردن در نیست.
تصویر ۲: روبات Asimo
روبات عزیز؛ به من بگو چرا؟
در کل هدف اصلی تولید روبات‌های انساننما چیست؟ در واقع پرسیدن چنین سوالی از سازندگان روبات‌ها، مانند این است که از فیلسوف‌ها بپرسیم، چرا به دنبال مفهوم زندگی می‌گردند؟
روبات‌ها را شبیه انسان می‌سازند تا راحت‌تر توسط انسان‌ها پذیرفته شوند و سعی می‌شود از آنها موجوداتی با هوش مصنوعی و راهگشا ساخته شود تا به کمک بشر در حل مشکلات روزمره بیایند. البته اینکه چقدر در این امر موفقیت حاصل خواهد شد، جای بحث دارد.
به گفته دیوید هانسون، موسس Hanson Robotics، ساخت روبات‌های انساننما به ما کمک می‌کند تا خود را بهتر بشناسیم. در واقع در کنار پیشرفت در خصوص انجام کارهای مختلف توسط روبات، یکی از مهم‌ترین مسایل افزودن قوه درک و شناخت به روبات است.
موسسه هانسون قبلا روبات آلبرت هوبو را با همکاری جانگ هوو کره‌ای ساخته بود. این روبات از صورتی از جنس شبیه‌سازی شده به گوشت و با چهره آلبرت انیشتین برخوردار است که قادر است حالت‌های احساسی مختلف را در چهره خود نمایش دهد.
تصویر ۳: روبات آلبرت هوبو
انقلاب ماشین‌های خدمتکار
حتما سری فیلم‌های ترمیناتور را به خاطر دارید؛ دنیایی که در آن روبات‌ها بر علیه سازندگان خود قیام می‌کنند و سعی دارند کنترلشان را به دست خودشان بگیرند. در این جا مسئله برعکس است و تصور می‌شود از این ماشین‌های سودمند بتوان بهره دیگری برد.
این ماشین‌های بسیار پیچیده نه به مونتاژ کامیون می‌پردازند و نه به دور کره ما سفر می‌کنند. این موجودات برای خدمت به هم‌نوعان ما که کمی مسن و ناتوان هستند، طراحی شده‌اند. در ادامه به معرفی ۱۰ عدد روبات خدمتگزار می‌پردازیم:
RIBA
کمک به جابه‌جایی افراد مسن
محل تولد: ژاپن، مرکز تحقیقات فیزیکی و شیمیایی
علت نامگذاری: اختصار عبارت Robot for Interactive Body Assistance
حرفه: کمک به بیمارانی که ضعیف‌تر از آنچه هستند که بتوانند به تنهایی راه بروند، بنشینند و یا برخیزند.
علت نیاز: بسیاری از افراد سالخورده بالای ۶۵ سال به تنهایی قادر به جابه‌جایی نیستند. با تغییرات روزمره اجتماع و روندی که در پیش داریم، کم کم حالت سنتی نگه‌داری از سالمندان توسط فرزندان به فراموشی سپرده خواهد شد. بنابراین این روبات‌ها هستند که آن روز در خدمت این افراد خواهند بود تا به آنها در راه رفتن کمک کنند.
برای آنکه افراد حس بهتری هنگام حمل توسط این روبات داشته باشند، روی بدنه فلزی آن روکشی فومی کشیده شده تا جنسش کمی لطیف‌تر شود. این روبات قادر به تشخیص چهره و صدا بوده و از فرامینی همچون “ریبا کمکم کن از روی صندلی بلند شوم”، اطاعت می‌کند!
تصویر ۴
ادامه مقاله در قسمت دوم و سوم در روزهای آینده منتشر خواهد شد.
لینک کوتاه: