رشد و توسعه کسب‌وکارهای استارت‌آپی از یک سو و جذابیت‌های نوآوری‌های فناورانه‌ای که منجر به کارآفرینی شده از سوی دیگر، باعث بالا رفتن محبوبیت سرمایه‌گذاری‌ها در حوزه استارت‌آپ شده است.
این روزها توجه سرمایه‌گذاران به سمت شرکت‌های نوپا و دانش‌بنیان استارت‌آپی معطوف شده است و بسیاری از سرمایه‌گذاران، چه از نوع سرمایه‌های خرد و چه سرمایه‌های کلان، علاقه‌مند به فعالیت در این عرصه هستند. با توجه به جوان بودن اکوسیستم استارت‌آپ، دانش عمومی در حوزه مسائل مالی و به ویژه تأمین مالی در چرخه حیات استارت‌آپ‌ها موجود نیست و هنوز شناخت کافی نسبت به این موضوع، ایجاد نشده است.
این مسأله فقط مختص کشور ما نبوده و تأمین منابع مالی یکی از سه چالش بزرگ پیش روی استارت‌آپ‌ها در کل جهان است. در این مقاله نگاهی داریم به نقش تأمین مالی در استارت‌آپ‌ها و تلاش می‌کنیم شما را با انواع سرمایهگذاریهای موجود در این حوزه آشنا کنیم.
استارت‌آپ و معرفی چرخه حیات آن
استارتاپ را یک سازمان موقت با هدف یافتن یک مدل کسب‌وکار تکرارپذیر و مقیاس‌پذیر، تعریف کرده و چرخه حیات آن را با توجه به رشد در طول زمان به شکل زیر رسم کرده‌اند.
مرحله تحقیق و امکان‌سنجی:
در مرحله اول یعنی تحقیق و امکان‌سنجی هم شاید هنوز استارت‌آپ شکل نگرفته و سازمانی تشکیل نشده باشد و تنها یک تیم یا یک فرد به ایده‌پردازی و بررسی شرایط بازار و ایده خود مشغول باشد. در این مرحله، ایده‌پرداز خیلی نباید به دنبال کمک بیرونی باشد و باید با سرمایه شخصی و از نوع خودگردان یا F3 خود را به مرحله توسعه برساند. اما چون دوره امکان‌سنجی یکی از مهم‌ترین دوره‌های حیات یک استارت‌آپ است و بسیاری از استارت‌آپ‌ها به دلیل اطلاعات اشتباه استخراج شده در همین مرحله با شکست مواجه می‌شوند، شتاب‌دهنده‌ها در همین مرحله از تیم‌های خوب و نه ایده‌های خوب استقبال می‌کنند. مراکز رشد دانشگاهی هم برای تیم‌ها و ایده‌هایی که در این مرحله هستند حمایت‌هایی از نوع فضا، امکانات و آموزش در اختیار قرار می‌دهند. چه شتاب‌دهنده‌ها و چه مراکز رشد، به‌عنوان شریک شما و با جذب بخشی از سهام یا درصدی از فروش محصول با شما همکاری می‌کنند.
مرحله توسعه:
ورود به مرحله توسعه یعنی مسأله درست و راه‌حل مناسب پیدا شده است و شما به دنبال ساخت و تولید راه‌حلی هستید که مناسب بازار است و باید بتوانید آن را در بازار ارائه کنید. در کنار تحقیقات بازار که همیشه برای یک شرکت با نگاه استارت‌آپی وجود دارد، هزینه ساخت نمونه اولیه از محصول یا پروتوتایپ و یا کمینه محصول پذیرفتنی (MVP) جزو مشکلات این مرحله است.
با ساخت محصول اولیه، استارت‌آپ کم‌کم به مرحله آغازین فروش خود می‌رسد و در عمل، محصولی دارد که بخشی از مشتریان حاضرند در بازار به ازای آن، هزینه پرداخت کنند. گرچه برخی از سرمایه‌گذاران فرشته هم در مرحله ساخت نمونه اولیه حاضر به کمک کردن هستند، ولی سرمایه‌گذاری در مرحله توسعه، ریسک بالایی دارد و در این مراحل هنوز خطر سقوط و مرگ استارتاپ بسیار جدی است.
مرحله معرفی و رشد:
عبور استارت‌آپ از مرحله توسعه یعنی رسیدن به مرحله کسب درآمد مستقیم و به این ترتیب، معرفی سراسری آن کم‌کم آغاز می‌شود. استارت‌آپ‌ها در مرحله معرفی و رشد مورد توجه سرمایه‌گذاران مخاطره‌پذیر یا VCها قرار دارند و آن‌هایی که رشد بیشتری کنند، خواستگاران بیشتری خواهند داشت. به ویژه بعد از رد کردن نقطه سربه‌سری هزینه و درآمد، به مرحله سوددهی می‌رسند و کم‌کم از سازمان موقتی به یک شرکت یا سازمان تبدیل می‌گردند.
مرحله بلوغ:
در مرحله بلوغ شرکت به وجود آمده دیگر از استارت‌آپ فاصله گرفته و تبدیل به یک کسب‌وکار شده است و سرمایه‌گذاران این مرحله استارت‌آپی نیستند و کم‌کم سهام شرکت‌ها را می‌توان در بورس جست‌و‌جو کرد.
انواع تأمین مالی در اکوسیستم استارت‌آپی
در بخش اول مقاله با تأمین مالی در هر کدام از مراحل حیات استارت‌آپ‌ها آشنا شدیم ولی در این بخش به‌طور خلاصه نحوه فعالیت هریک از این تأمین‌کنندگان سرمایه را تشریح می‌کنیم:
-
خودگردانی:
- استارت‌آپ‌ها در مرحله اول، به خودگردانی متکی هستند. کارآفرینان در این مرحله با استفاده از اندوخته‌های خود، ایده خود را جلو می‌برند. خود کارآفرین باید از سرمایه‌گذاران اولیه باشد، چرا که بیشتر از دیگران به ایده و راه‌حل ابداعی‌اش معتقد است. استفاده از سرمایه شخصی، یاری گرفتن از خانواده، قرض و و ایجاد خرده درآمد از طریق دورکاری و فریلنسینگ و انجام پروژه‌های کوتاه‌مدت از جمله پیشنهاداتی است که به تیم‌های استارت‌آپی می‌شود تا هزینه خودگردانی را به‌دست آورند.
-
F۳:
- چون حروف اول واژه‌های Family ، Friends و Fools، F است، این طریقه جذب سرمایه به این نام معروف شده است. اولین انتخاب برای کسی که به شما اعتماد کند، به‌طور قطع از طرف یک فرد غریبه نیست و در مرحله اول باید سراغ دوستان و خانوده خود بروید. با یک جست‌وجوی محلی یا اینترنتی افراد مختلفی برای سرمایه‌گذاری پیدا کنید. غالباً این نوع از سرمایه‌ها در محدوده میلیون تومان است و غالباً فرد سرمایه‌گذار در سازمان یا تیم اولیه عضو می‌شود. سرمایه جذب‌شده با این مدل برای دوام تا ساخت مدل نهایی کسب‌وکار است.
سرمایه‌گذاری جمعی:
یکی از ابتدایی‌ترین سطوح سرمایه‌گذاری روی استارت‌آپ‌ها، استفاده از سرمایه‌گذاری جمعی است. پلتفرم‌هایی روی اتصال استارت‌آپ‌ها با سرمایه‌گذاران بالقوه، مصرف‌کنندگان و سایر ذی‌نفعان کلیدی ایجاد شده است. این پلتفرم‌های جمعی به چهار شکل برای استارت‌آپ‌ها تأمین سرمایه انجام می‌دهند.
- سرمایه‌گذاری در ازای دریافت مقدار کمی از سهام
- سرمایه حمایتی به‌صورت هدیه‌ای از سوی سرمایه‌گذار یا سازمان خیریه
- سرمایه‌گذاری به شکل وام با بهره پایین بدون کاهش حقوق صاحبان سهام
- سرمایه مبتنی بر پاداش، به این معنا که سرمایه‌گذار در ازای پرداخت وجه، محصول یا خدمات ملموسی را پیش‌خرید می‌کند.
شتاب‌دهنده:
شتاب‌دهنده‌ها مجموعه‌هایی هستند که به تیم صاحب ایده کمک می‌کنند تا تعریف صحیحی از کسب‌وکار خود را ارائه دهند و به آن‌ها کمک می‌کنند تا نمونه اولیه مناسبی از راه‌حلشان را ارائه دهند. پشتیبانی‌ها معمولاً با در اختیار گذاشتن فضای کسب‌وکار اداری و برگزاری دوره‌های فشرده حمایتی همراه هستند. شتاب‌دهنده‌ها سرمایه‌گذاری اولیه و بسیار اندکی (در محدوده چند ده میلیون تومان) به هریک از شرکت‌های تحت حمایت خود پرداخت و در قبل این خدمات، بخشی از سهام آتی آن‌ها را از آن خود می‌کنند.
سرمایه‌گذاران فرشته:
فرشته‌ها افراد ثروتمند و در اغلب موارد، کارآفرینانی هستند که به جای منفعت‌جویی از بازار سرمایه‌ای مانند سهام، ترجیح می‌دهند روی استارتاپ‌ها سرمایه‌گذاری کنند؛ چرا که ممکن است این سرمایه‌گذاران فرشته را قادر سازد تا منافع سرشاری از محل سرمایه‌گذاری انجام شده به دست آورند و به همین دلیل هم دست به یک سرمایه‌گذاری مخاطره‌آمیز بزنند.
سرمایه‌گذاران جسور (VC):
همانگونه که گفتیم این بخش از سرمایه‌گذاران سراغ استارت‌آپ‌هایی می‌آیند که در حال کسب درآمدند و رشد خوبی در این مرحله دارند و حتی برخی از آن‌ها از نقطه سربه‌سری رد شده‌اند (در مرحله معرفی و رشد). از این جهت به این گروه از سرمایه‌گذاران، جسور گفته می‌شود که در خدمت کسب‌و‌کارهایی قرار می‌گیرند که تاکنون در بازار وسیع و مورد آزمون مشتری بزرگ قرار نگرفته‌اند. سرمایه‌گذاران جسور ریسک این بخش را برعهده می‌گیرند و با تزریق سرمایه در محدوده چند صد میلیون تا چند ده میلیارد تومان به رشد سریع استارت‌آپ‌ها کمک می‌کنند. تجربه خاص این شرکت‌ها در ارزیابی طرح‌های جدید و پرمخاطره باعث شده است که VCها در طرح‌هایی که سرمایه‌گذاران دیگر به آن علاقه‌ای ندارند، سرمایه‌گذاری کنند. سرمایهگذاریهای جسورانه بهترین روش تأمین مالی استارتاپ‌ها به شمار می‌آیند.
نکته نهایی اینکه تأمین سرمایه نشان‌دهنده موفقیت استارت‌آپ نیست و در سیلیکون‌ولی، بهترین مکان رشد استارت‌آپ‌های دنیا، سالانه تنها ۱۰ درصد از استارتاپ‌های سرمایه‌گذاری شده به موفقیت دست می‌‌یابند. چنانچه علاقمند هستید در این زمینه اطلاعات بیشتری کسب نمایید، می‌توانید از سخنرانی‌ها و پنل رویداد مشغول شو استفاده نمایید.
https://evnd.co/AqgdW
لینک کوتاه: