ششمین دوره همایش فیس‌کاپ با هدف گردهم‌آوردن آینده‌سازان فناوری و استارتاپ‌ها در کارخانه نوآوری امیدینو برگزار شد. این همایش با استقبال بیش از ۱۰ هزار نفر از فعالان فناوری و دانشجویان، از مهر تا بهمن ۱۴۰۴ ادامه خواهد داشت و شامل مسابقات تخصصی، مدرسه تابستانی و برنامه‌های نوآورانه است.
حسین بیانی: فیس‌کاپ مسیری شش‌ماهه برای آینده‌سازان فناوری
در افتتاحیه، حسین بیانی، مدیرعامل مرکز نوآوری نکسترا گزارشی از پنج سال گذشته فیس‌کاپ ارائه داد. بیانی گفت: «فیس‌کاپ از سال ۱۳۹۹ و در اوج شیوع کرونا آغاز شد و اکنون بیش از ۱۰ هزار عضو دارد.» او افزود که ۷۰ درصد شرکت‌کنندگان زیر ۳۰ سال هستند و ۹۰ درصد آن‌ها در مقاطع کارشناسی تا دکتری تحصیل می‌کنند.
بیانی با ارائه آمار، گفت: «در پنج سال گذشته، ۱۹۵۱ شرکت‌کننده فردی و ۶۷۴ تیم حضور داشته‌اند و مجموعا ۳۳۵۲ کد دریافت شده که ۲۰۷۲ مورد موفقیت‌آمیز اجرا شده است.» همچنین، اختتامیه سومین مدرسه تابستانی هوش مصنوعی در همین مراسم برگزار شد و دوره ششم مسابقه بازشناسی چهره با بهره‌گیری از هوش مصنوعی معرفی شد.
در ادامه مراسم، پنل تخصصی «آینده فناوری و هوش مصنوعی در کسبوکارها» با راهبری آرش سروری برگزار شد و چهار چهره شاخص حوزه فناوری و بانکداری، به بررسی چالش‌ها، فرصت‌ها و راهکارهای عملی هوش مصنوعی در ایران پرداختند.
مهمانان پنل تخصصی “آینده فناوری و هوش‌مصنوعی در کسبوکارها”
مصطفی امینی، مدیرعامل هلدینگ بهپو هوشمند امیدینو
محسن بیژنی، معاون فناوری اطلاعات بانک گردشگری
محمدصادقی، مدیرعامل بهسازان ملت
محمد صبری، دبیر رویداد سالانه فیس‌کاپ
موفقیت‌های کوچک و محصول عمیق، کلید مقیاس‌پذیری هوش مصنوعی
در پنل تخصصی «آینده فناوری هوش مصنوعی در کسبوکارها» در ششمین دوره همایش فیس‌کاپ که با همت نکسترا در کارخانه نوآوری امیدینو برگزار شد، امینی بر اهمیت روایت مثبت از دستاوردهای داخلی و تمرکز بر پروژه‌های کوچک و کاربردی تأکید کرد و گفت این رویکرد می‌تواند تقاضا برای زیرساخت را تحریک کرده و مسیر توسعه اقتصاد هوش مصنوعی در کشور را هموار کند.
مصطفی امینی، مدیرعامل هلدینگ بهپو هوشمند امیدینو، مسیر رشد هوش مصنوعی را خطی ندانست و بر روایت مثبت و موفقیت‌های کوچک تأکید کرد: «وقتی نمونه‌های موفق کوچک در صنایع داخلی برجسته شوند، تقاضا برای زیرساخت افزایش پیدا می‌کند و کشور ناچار به سرمایه‌گذاری در مراکز داده و توان پردازشی خواهد شد.» امینی همچنین پیشنهاد کرد که کسبوکارها روی محصول عمیق و تخصصی تمرکز کنند و توسعه افقی را با همکاری شرکای تجاری پیش ببرند تا فرصت‌های جدید اقتصادی ایجاد شود.
امینی با اشاره به تجربه کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس، رمز موفقیت آن‌ها را ترویج خدمات مبتنی بر داده و مقیاس‌پذیری در صنایع مختلف دانست و افزود: «ما هم در ایران نمونه‌های ارزشمندی مانند احراز هویت غیرحضوری و توسعه خدمات پایه بانکی داریم که باید درست روایت و برجسته شوند تا اعتماد مدیران جلب شود.»
او مسیر رشد در این حوزه را خطی ندانست و تأکید کرد: «اگر موفقیت‌های کوچک به‌اندازه کافی تکرار شوند، به‌طور طبیعی بحران تقاضا در زیرساخت شکل خواهد گرفت و کشور ناچار به سرمایه‌گذاری در مراکز داده و توان پردازشی می‌شود.»
امینی در پایان خاطرنشان کرد: «هوش مصنوعی و اقتصاد داده زمانی در ایران شتاب می‌گیرد که روایت مثبت از داشته‌ها و دستاوردهای داخلی جدی گرفته شود و در کنار آن، تصمیمات واکنشی جای خود را به برنامه‌ریزی هدفمند بدهد.»
هوش مصنوعی یک اجبار استراتژیک برای بانک‌هاست
محسن بیژنی، معاون فناوری اطلاعات بانک گردشگری، هوش مصنوعی را یک اجبار استراتژیک برای بانک‌ها دانست و گفت: «هوش مصنوعی دیگر انتخاب نیست، بلکه دستیار و شریک استراتژیک نیروی انسانی است. بانک‌ها باید داده‌ها و فرهنگ سازمانی خود را آماده کنند تا تصمیم‌گیری‌ها به‌صورت داده‌محور و تعاملی انجام شود.» او همچنین به نسل آینده کارمندان بانکی توصیه کرد که هوش مصنوعی را به‌عنوان ابزار مکمل خود ببینند و آماده باشند که در کنار آن مهارت‌های خود را ارتقا دهند تا سهم قابل توجهی در بازار آینده داشته باشند.
بیژنی با اشاره به تغییرات گسترده در نظام مالی و بانکداری گفت: «آینده سیستم بانکی به‌طور کامل هوشمند و فوق‌هوشمند خواهد بود و رقابت اصلی دیگر بین بانک‌های سنتی کنار خیابان نیست، بلکه بین بانک‌ها و پلتفرم‌های دیجیتال خواهد بود.» او افزود که بانک‌ها و کسبوکارها باید معماری داده‌ها و فرهنگ سازمانی خود را برای بهره‌برداری مؤثر از هوش مصنوعی آماده کنند.
به گفته بیژنی، هوش مصنوعی باید به‌عنوان یک ابزار دستیار در کنار نیروی انسانی دیده شود: «کارمندان باید بدانند تصمیم‌گیری‌ها از این پس داده‌محور خواهد بود و ماشین و نیروی انسانی باید به صورت تعاملی و مکمل با هم کار کنند.»
او در توصیه‌ای به کسبوکارها و نسل‌های آینده گفت: «کسانی که هوش مصنوعی را به‌عنوان یک شریک استراتژیک بپذیرند، قادر خواهند بود سهم قابل توجهی در بازار آینده داشته باشند، اما کسانی که آن را صرفاً به‌عنوان ابزار بدانند، ریسک بزرگی متوجهشان خواهد بود.»
ضعف زیرساخت و داده‌های استاندارد، تهدید بهره‌برداری از استعدادها
محمدصادقی، مدیرعامل بهسازان ملت، با نگاهی انتقادی وضعیت صنعت هوش مصنوعی در ایران را تشریح کرد و گفت: «حداقل ۱۵ سال از جهان عقب هستیم. ضعف زیرساخت، نبود داده‌های استاندارد و پیچیدگی‌های بروکراسی، بهره‌برداری از استعدادهای انسانی را محدود کرده است. اگر صنعت دست به کار نشود، بسیاری از نخبگان مهاجرت خواهند کرد.» او بر لزوم سرمایه‌گذاری و حرکت به سمت ارزش‌آفرینی اکوسیستمی و شفافیت داده‌ها تأکید کرد.
صادقی با بیان اینکه «ایران دست‌کم ۱۵ تا ۲۰ سال از دنیا در حوزه هوش مصنوعی عقب است»، اظهار داشت: «بزرگ‌ترین مشکل ما در این حوزه، نبود داده‌های استاندارد و قابل‌اعتماد است. در حالی که دنیا سال‌هاست برای ایجاد دیتابیس‌های تمیز و سازوکارهای مبتنی بر استاندارد تلاش کرده، ما هنوز اقدام جدی در این زمینه انجام نداده‌ایم.»
او با اشاره به سرمایه‌گذاری‌های کشورهای منطقه افزود: «امارات و عربستان میلیاردها دلار برای توسعه فناوری هزینه می‌کنند. ما اگر نگاه جدی‌تر و سرمایه‌گذاری هدفمند نداشته باشیم، فاصله‌مان روزبه‌روز بیشتر خواهد شد.»
صادقی با تأکید بر نقش بانک‌ها و صنایع در این مسیر گفت: «آینده بانکداری به سمت سوپراَپ‌ها و دستیارهای هوشمند خواهد رفت. بانک‌ها اگر زودتر خدمات هوش مصنوعی‌محور ارائه دهند، نه‌تنها خودشان منتفع می‌شوند بلکه سایر صنایع نیز بهره‌مند خواهند شد.»
وی هشدار داد: «بزرگ‌ترین خطر این است که نخبگان جوان کشور به دلیل نبود بستر مناسب، به کشورهای همسایه مهاجرت کنند. اگر صنعت بتواند فضای مناسب و شفاف برای سرمایه‌گذاری ایجاد کند، هم نیروی انسانی باانگیزه در کشور باقی می‌ماند و هم اقتصاد ما از این ظرفیت عظیم استفاده خواهد کرد.»
مدیرعامل بهسازان ملت در پایان خاطرنشان کرد: «امید به آینده وجود دارد، اما شرط آن حرکت جدی‌تر صنعت و پذیرش نقش کلیدی در اکوسیستم هوش مصنوعی است. تنها در این صورت می‌توان از فرصت‌های پیش‌رو برای ارزش‌آفرینی پایدار بهره گرفت.»
سرمایه‌گذاری و زیرساخت، کلید جبران عقب‌ماندگی ایران
محمد صبری، دبیر رویداد فیس‌کاپ، وضعیت ایران را در مقایسه با کشورهای منطقه و جهان تحلیل کرد و گفت: «سرمایه‌گذاری در هوش مصنوعی در کشورهای عربی سرعت بالایی دارد، اما در ایران به دلیل ضعف زیرساخت و سرمایه‌گذاری محدود، جایگاه ما تضعیف شده است. ما باید با تکیه بر مزیت‌های بومی، تولید دانش و ایجاد بسترهای پایدار، عقب‌ماندگی را جبران کنیم.»
در ابتدای سخنان خود، صبری با مقایسه وضعیت ایران با کشورهایی مانند کره جنوبی، تأکید کرد: «از نظر منابع انسانی، مشکلی برای جذب و تربیت نیروی متخصص نداریم. جوانان ایرانی در المپیادها و رقابت‌های جهانی همچنان افتخارآفرینی می‌کنند. اما مشکل اصلی در زیرساخت‌ها و بهره‌برداری است؛ جایی که نمی‌توانیم زمینه رشد این استعدادها را در مقیاس بزرگ فراهم کنیم.»
او سه ضلع اصلی برای توسعه هوش مصنوعی را شبکه نخبگان علمی و آکادمیک، منابع پردازشی و داده‌های استاندارد دانست و گفت: «برای دسترسی به چند کارت گرافیک ساده باید از هفت‌خان بگذریم؛ از گمرک گرفته تا محدودیت‌های تأمین. این موانع باعث می‌شود تیم‌های تحقیقاتی یا کوچک باقی بمانند یا به کشورهای منطقه مثل عمان و امارات مهاجرت کنند تا زیرساخت مناسب‌تری داشته باشند.»
صبری در بخش دیگری از سخنانش به چالش ارتباط بخش خصوصی با بانک‌ها و نهادهای بزرگ اشاره کرد و افزود: «پروتکل‌های پیچیده و بروکراسی سنگین اجازه نمی‌دهد تیم‌های چابک نوآور وارد همکاری مؤثر با این نهادها شوند. در نتیجه، یا فرصت‌ها از دست می‌رود یا همان افراد بعدها در هلدینگ‌های بزرگ جذب می‌شوند و مسیر طولانی‌تر می‌شود.»
او با تأکید بر اینکه در تربیت نیروی انسانی مشکل جدی وجود ندارد، راهکار را مشارکت استارتاپ‌ها و شرکت‌های کوچک با مجموعه‌های بزرگ‌تر دانست: «شرکت‌های کوچک و چابک می‌توانند به‌عنوان تکنولوژی پرووایدر عمل کنند و در کنار سازمان‌های بزرگ محصول بسازند. این مسیر در شرایط فعلی کشور بهترین راهکار برای ماندن در بازی فناوری است.»
صبری در پایان گفت: «راه بسته نیست، اما سخت است. اگر محصولات عمیق و عمودی توسعه یابند و شرکت‌ها از گسترش افقی و سطحی پرهیز کنند، می‌توان امید داشت که ایران هم در این مسیر سهمی داشته باشد.»
جمع‌بندی تحلیلی
پنل نشان داد که هوش مصنوعی در ایران با وجود چالش‌های ساختاری، می‌تواند مسیر توسعه اقتصاد دیجیتال را هموار کند. راهکارهای عملی شامل: سرمایه‌گذاری هدفمند، توسعه محصولات عمیق و تخصصی، آماده‌سازی داده‌ها و فرهنگ سازمانی، و ایجاد همکاری با شرکای تجاری است. با تمرکز روی استعدادهای انسانی و روایت مثبت از موفقیت‌ها، آینده هوش مصنوعی در ایران امیدوارکننده و قابل مقیاس‌پذیری است.
لینک کوتاه:
