اظهارات اخیر رئیس‌کل بانک مرکزی درباره پرونده بابک زنجانی، مدیریت نقدینگی، اوراق ارزی، وام ازدواج و صادرات کشاورزی، تصویری چندوجهی از جهت‌گیری سیاست‌های پولی و مالی کشور ارائه می‌دهد؛ تصویری که هم نشانه‌هایی از بازنگری در ابزارهای سنتی دارد و هم با ابهام‌هایی جدی در زمینه شفافیت، عدالت اقتصادی و اثرگذاری همراه است.
در جدیدترین اظهارات محمدرضا فرزین، رئیس‌کل بانک مرکزی، نشانه‌هایی از چرخش سیاست‌های پولی و مالی دیده می‌شود که هدف آن مهار نقدینگی، افزایش چابکی نظام بانکی و بازسازی اعتماد عمومی در حوزه‌هایی چون اوراق ارزی و تسهیلات رفاهی است. اما این جهت‌گیری‌ها در کنار نقاط قوت، سؤالاتی را نیز درباره کارایی، شفافیت و عدالت مالی ایجاد می‌کند.
زنجانی؛ تسویه با متهم یا معمای طولانی؟
فرزین درباره پرونده بابک زنجانی گفت که نیکل‌های وی اکنون در خزانه بانک مرکزی نگهداری می‌شوند و توافق همچنان بر فروش این فلزات توسط شخص زنجانی است. در حالی‌که بانک مرکزی از هرگونه ارزش‌گذاری یا ورود به معامله خودداری کرده، این مدل تسویه حساب که بیشتر به «اعتماد به متهم» شبیه است تا پیگیری شفاف، همچنان ابهامات جدی در افکار عمومی به‌جا می‌گذارد. همچنین بی‌تفاوتی نسبت به رمزارزهای منتسب به زنجانی می‌تواند نشانه‌ای از خلأ نظارتی در حوزه دارایی‌های دیجیتال باشد.
کنترل نقدینگی؛ از پایان سال به ابتدای سال
بانک مرکزی امسال برخلاف سال گذشته، تلاش کرده از ابتدا سراغ کنترل نقدینگی برود و تنها به ابزارهایی مانند اوراق در پایان سال متکی نباشد. این تغییر رویکرد از واکنش به بحران، به پیش‌دستی در مدیریت مالی را می‌توان گامی مثبت ارزیابی کرد، اگرچه همچنان ابزارهایی چون فروش ۳۵۰ هزار میلیارد تومان اوراق، ممکن است بدون جذابیت کافی در بازار با چالش مواجه شود.
اوراق ارزی؛ اعتمادسازی در سایه تحریم‌ها
فرزین با تأکید بر بازپرداخت به‌موقع اصل و سود اوراق مرابحه ارزی تلاش دارد اعتماد عمومی را بازسازی کند. او فروش سریع این اوراق را نشان‌دهنده اعتماد بازار دانست. اگرچه این روند امیدوارکننده است، ولی تداوم آن نیازمند ثبات ارزی، اطمینان بین‌المللی و مدیریت هوشمندانه منابع ارزی است.
وام ازدواج و کارت رفاهی؛ سیاستی رفاهی یا دور زدن نقدینگی؟
طرح استفاده از کارت رفاهی متصل به اوراق گام به‌عنوان جایگزین یا مکمل تسهیلات ازدواج، حرکتی نو در تأمین جهیزیه به حساب می‌آید. با این حال، اگر به‌صورت اختیاری و شفاف پیاده‌سازی نشود، ممکن است نارضایتی اجتماعی و برداشت‌هایی مبنی بر حذف پرداخت نقدی ایجاد کند.
امتیاز صادراتی و بانک‌های تخصصی؛ مسیرهای جدید در تنظیم‌گری
تدوین امتیازهای صادراتی برای فعالان بخش کشاورزی و جداکردن بازار آن‌ها از پتروشیمی‌ها، گامی در مسیر تفکیک واقع‌بینانه بازارهای ارزی است. همچنین تلاش برای تخصصی‌سازی بانک‌ها مطابق برنامه هفتم توسعه، نشان‌دهنده عزم برای اصلاح نقش و مأموریت بانک‌ها در اقتصاد است.
مجموعه اظهارات رئیس‌کل بانک مرکزی را می‌توان به‌عنوان نشانه‌ای از دوران گذار در سیاست‌های پولی ایران تفسیر کرد؛ دورانی که در آن بانک مرکزی می‌کوشد با تنوع ابزارها و بازنگری در رویه‌ها، میان کنترل نقدینگی و جلب اعتماد عمومی تعادل برقرار کند. موفقیت این مسیر اما وابسته به اجرای دقیق، شفافیت در گزارش‌دهی و هماهنگی با سایر نهادهای تصمیم‌ساز اقتصادی خواهد بود.
لینک کوتاه: