در کنفرانس دی‌بلاک که با حضور چهره‌های شاخص دولتی، خصوصی و دانشگاهی برگزار شد، آینده فناوری بلاکچین در ایران به بحث گذاشته شد؛ اما پرسش‌های جدی درباره خلا قانونی، ابهام در مسیر بین‌المللی و لزوم همگرایی نهادها نشان داد که فناوری هنوز در مرز رویا و واقعیت ایستاده است.
در روز برگزاری کنفرانس دی‌بلاک، جمعی از فعالان و پیشگامان حوزه بلاکچین و فناوری‌های نوین گرد هم آمدند تا ضمن بررسی چالش‌ها و فرصت‌ها، نقشه راه توسعه این فناوری در کشور را ترسیم کنند
«خلا قانونی، دغدغه اصلی توسعه بلاکچین است»
در ابتدای مراسم، آقای چیت‌ساز، معاون وزیر فناوری، در جریان کنفرانس بین‌المللی «دی‌بلاک» به اهمیت فناوری بلاکچین، چالش‌های موجود و آینده اقتصاد دیجیتال کشور پرداخت.
وی در ابتدای سخنان خود با اشاره به سرعت بالای تغییر و تحولات فناوری گفت: «امروز فناوری‌ها هر روز با شتابی بیشتر در حال رشد هستند و نقش مهمی در بهبود سلامت، کیفیت زندگی و رفع فقر ایفا می‌کنند. با این حال، توسعه این فناوری‌ها با چالش‌هایی مانند مقیاس‌پذیری، مصرف انرژی و نبود قطعیت‌های قانونی در سطح جهانی روبه‌رو است.»
آقای چیت‌ساز با تأکید بر نقش کلیدی بلاکچین در ایجاد اعتماد و شفافیت در اقتصاد دیجیتال تصریح کرد: «هر کدام از شما به‌عنوان کارآفرین، پژوهشگر، فعال زیست‌بوم یا خبرنگار، حتماً تأثیرات این فناوری را در زندگی حرفه‌ای خود لمس کرده‌اید. اما باید توجه داشت که تحول دیجیتال آینده ما بدون اخلاق شدنی نیست. اگر قرار باشد بلاکچین واقعاً به ظرفیتی برای انقلاب پایدار در زندگی ما تبدیل شود، باید در خدمت مردم باشد.»
او در ادامه یادآور شد که اولین پایان‌نامه در زمینه تأمین مالی مبتنی بر بلاکچین را در سال ۲۰۱۶ در دانشگاه تهران تعریف کرده و از همان زمان با چالش‌ها و نگاه‌های متفاوت روبه‌رو بوده است. با این حال، آقای چیت‌ساز برگزاری این کنفرانس را گامی ارزشمند برای توسعه دانش و ارتقای کاربردهای عملی فناوری بلاکچین دانست و گفت: «کنفرانس دی‌بلاک تلاش می‌کند ضمن توسعه دانش، بستر لازم را برای حرکت به سمت کاربردهای عملی فراهم کند.»
معاون وزیر فناوری در پایان ابراز امیدواری کرد که این کنفرانس شتاب بیشتری به توسعه فناوری بلاکچین و گسترش کاربردهای عملی آن در اقتصاد دیجیتال کشور بدهد. وی خاطرنشان کرد: «این فناوری نقش پایدار و کلیدی در دستیابی به اهداف برنامه هفتم توسعه دارد؛ برنامه‌ای که سهم اقتصاد دیجیتال را از ۴.۹ درصد به ۱۰ درصد خواهد رساند.»
«نیاز به تعامل بیشتر بخش خصوصی و دولتی»
آقای اصغر رضانژاد، نماینده سازمان نظام صنفی رایانه‌ای کشور، در سخنرانی خود به جای آقای دکتر حکیم‌جوادی حضور یافت و ضمن خیرمقدم به میهمانان و شرکت‌کنندگان، از همراهی اصحاب رسانه و تلاش‌های بی‌وقفه آنها تقدیر کرد.
وی با ابراز قدردانی از تلاش‌های برگزارکنندگان و حامیان کنفرانس «دی‌بلاک» گفت: «امیدوارم این کنفرانس در شان کشور عزیزمان برگزار شود و شاهد اتفاقات خوبی در مسیر توسعه فناوری و اقتصاد دیجیتال باشیم.»
رضانژاد، به نقش کلیدی بخش خصوصی و استارت‌آپ‌ها در بومی‌سازی فناوری بلاکچین پرداخت و بر ضرورت حمایت‌های قانونی و تسهیل‌گری محیط کسب‌وکار تاکید کرد.
«دی‌بلاک، بستری برای همکاری‌های منطقه‌ای»
آقای پوریا آستارکی، بنیانگذار کنفرانس دی‌بلاک، در ادامه درباره هدف اصلی برگزاری این رویداد گفت: «هدف ما ایجاد یک بستر مشترک برای تبادل نظر، ارائه مقالات تخصصی و ترسیم آینده فناوری بلاکچین در ایران است. این کنفرانس فرصتی است تا بین فعالان حوزه فناوری، سیاست‌گذاران و دانشگاهیان تعامل سازنده شکل بگیرد.»
«پیام روشن ایران به بازیگران منطقه‌ای»
آقای اشتیانی، دبیر کنفرانس و هم‌بنیانگذار، با اشاره به اهمیت پارادایم شیفت و نگاه بین‌المللی به بلاکچین، گفت: «کشورهای پیشرو در حوزه بلاکچین به مرحله بهره‌گیری عملی و تثبیت این فناوری در زیرساخت‌های اقتصادی رسیده‌اند. ما نیز باید با همکاری گسترده بین بخش‌های مختلف، به این مرحله برسیم.»
ما امروز نیازمند توجه ویژه‌ای به یک موضوع بسیار مهم هستیم. امروزه رمزدارایی‌ها یا همان کریپتو‌است‌ها به عنوان یک کلاس جدید دارایی در سطح جهانی شناخته شده‌اند و تقریباً از این مرحله که بخواهیم آن را صرفاً یک ابزار جدید بدانیم عبور کرده‌ایم.
کشور ما نیز از سال ۱۳۹۵ در کنار دیگر کشورهای دنیا با این پیچیدگی ماهیتی مواجه شد. اما در حال حاضر، تقریباً سه سال است که کشورهای پیشرو به‌طور جدی وارد مرحله بهره‌گیری و تثبیت این فناوری در زیرساخت‌های اقتصادی خود شده‌اند. در دنیا، تریلیون‌ها دلار از تولید ناخالص جهانی روی فناوری بلاکچین و ثبت دارایی‌ها مبتنی بر این فناوری متمرکز شده و مورد استفاده قرار می‌گیرد. به‌ویژه، از خود فناوری بلاکچین برای یکپارچه‌سازی بازارها و تبدیل آنها به بازارهای ۲۴ ساعته میان کشورهای مختلف استفاده می‌شود. این روند، تحولات گسترده‌ای در خدمات مالی ایجاد کرده و پیش‌بینی‌های مختلفی در پژوهش‌ها و مطالعات جهانی به آن اشاره داشته‌اند.
در این کنفرانس، فراخوانی داشتیم که جناب آقای دکتر زارعی، دبیر علمی و فناوری کنفرانس، در ادامه در مورد جزئیات، زمینه‌ها و تعداد مقالات دریافتی توضیحات بیشتری خواهند داد. اساس و پایه اصلی این کنفرانس برگزاری یک مسابقه مقاله‌نویسی بود. این مقالات در چهار زمینه اصلی کاربردی و عملی تدوین و دریافت شده‌اند.
امیدواریم در روز برگزاری کنفرانس، میزبان سفرای کشورهای گروه جی۸، سفرای کشورهای بریکس، سفرای پیمان شانگهای و همچنین وزرا و هیئت‌های همراه از کشورهایی باشیم که به دعوت وزیر محترم ارتباطات برای حضور در این رویداد ارزشمند تشریف خواهند آورد.
برای بهره‌گیری از این پارادایم جدید، نیاز به یک «پارادایم شیفت» در سطح بین‌المللی داریم. به قول معروف و جمله کلیدی وایت‌پیپر بیت‌کوین که ساتوشی ناکاموتو در ابتدای آن بیان کرده بود، یادآوری می‌کنم: «اگر ما بخواهیم کاری را انجام بدهیم یا یک ارزش را ایجاد کنیم، کافی است تعداد افرادی که مانند ما فکر می‌کنند به اندازه کافی برسد.» این جمله مسیر ما را روشن می‌کند.
«توانمندسازی کسب‌وکارها با بلاکچین»
آقای کمیل شاه‌حسینی، مدیر کسب‌وکار رایتل، ضمن تاکید بر نگاه آینده‌نگر رایتل به بلاکچین، اظهار داشت: «ما بلاکچین را به عنوان یک فناوری زیرساختی تحول‌آفرین می‌بینیم و تلاش می‌کنیم با همکاری بخش‌های خصوصی و دانشگاهی، کاربردهای این فناوری را در مقیاس گسترده پیاده‌سازی کنیم.»
ما در رایتل وظیفه داریم همواره نگاه‌مان به آینده باشد و از فناوری‌های نوینی مثل بلاکچین و سایر فناوری‌های مشابه استفاده کنیم تا بتوانیم مدل‌های جدید کسب‌وکار را توسعه دهیم. اما جایگاه بلاکچین در این منظومه و برای رایتل چیست؟
ما بلاکچین را به‌عنوان یک فناوری زیرساختی تحول‌آفرین می‌بینیم. این یعنی چه؟
به‌طور خلاصه، اگرچه در حال حاضر شاهد هستیم که فناوری بلاکچین در مرحله‌ای است که شاید شیب نزولی توجه عمومی را طی می‌کند، اما برای ما این موضوع منفی نیست. برعکس، این مرحله فرصتی فراهم می‌کند که بازیگران جدی و مسئول وارد میدان شوند و این فناوری را در مسیر ارزش‌آفرینی واقعی به کار بگیرند.
در رایتل به‌طور خاص در دو حوزه تمرکز داریم: حوزه کسب‌وکارها و حوزه فناوری. در هر دوی این حوزه‌ها برای خودمان نقش محوری قائل هستیم و علاقه‌مندیم با همکاری شرکت‌های خصوصی، دانشگاهیان و سایر بازیگران، کاربردهای بلاکچین را در مقیاس گسترده پیاده‌سازی کنیم. همچنین، تلاش می‌کنیم زیرساخت‌های ارتباطی و محاسباتی لازم را برای این کاربردها در اختیار کسب‌وکارها و فعالان این عرصه قرار دهیم.
در پایان، آرزوی موفقیت برای دست‌اندرکاران کنفرانس و همه فعالان حوزه بلاکچین دارم. همچنین اعلام می‌کنم که ما در رایتل، آغوش باز برای همکاری با فعالان مختلف از بخش‌های حاکمیتی، خصوصی و دانشگاهی داریم تا پیشنهادها و پروژه‌های مربوط به کاربردهای بلاکچین را با هم دنبال و به نتیجه برسانیم.
ما باور داریم که دستیابی به ارزش واقعی فناوری بلاکچین تنها از طریق هم‌افزایی و همکاری جمعی ممکن خواهد بود.
«حرکت به‌سمت کاربردهای واقعی بلاکچین»
آقای زارعی، دبیر علمی کنفرانس دی‌بلاک و عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی، گزارش داد که حدود ۱۰۷ مقاله به این کنفرانس ارسال شده و پذیرش حدود ۷۰ مقاله در دستور کار است. وی همچنین از جوایز ارزنده برای مقالات برتر خبر داد و ابراز امیدواری کرد که این حرکت علمی، منجر به همکاری‌های مستمر و موثر شود.
در ادامه آقای زارعی در خصوص راه‌اندازی کنفرانسی در این سطح و در حوزه‌ای که همچنان با چالش‌های قانون‌گذاری و حکمرانی مواجه هستیم، کار بسیار بزرگ و ارزشمندی است. ان‌شاءالله این حرکت، سرآغاز یک مسیر پربرکت و موثر خواهد بود.
جناب آقای آستارکی در مهرماه گذشته به دانشگاه علامه طباطبایی آمدند و خوشبختانه همکاری ما با این کنفرانس از همان زمان آغاز شد. این همکاری در بخش بررسی مقالات علمی و تشکیل کمیته علمی کنفرانس شکل گرفت. در حال حاضر حدود ۳۵ نفر از اساتید برجسته در حوزه‌های مرتبط در کمیته علمی فعالیت دارند. از این تعداد، ۱۵ نفر از اساتید سایر دانشگاه‌های کشور و ۲۰ نفر هم از اساتید دانشکده‌های حقوق و علوم سیاسی، ریاضی و آمار و رایانه، مدیریت و حسابداری و همچنین دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی هستند. خوشبختانه استقبال خوبی از سوی این اساتید محترم صورت گرفت، به‌ویژه با توجه به اینکه این کنفرانس، اولین رویداد در این سطح و در این حوزه محسوب می‌شود.
امیدواریم بتوانیم با همکاری مشترک، دبیرخانه دائمی برای این کنفرانس راه‌اندازی کنیم تا این حرکت در سال‌های آینده هرچه پرشتاب‌تر و تاثیرگذارتر ادامه یابد.
در خصوص فراخوان مقالات، ما در چهار محور اصلی مقالات را دریافت کردیم:
۱) حوزه اقتصادی و مالی
۲) حوزه کسب‌وکار و کاربردپذیری
۳) حوزه قانون‌گذاری
۴) حوزه فناوری
خوشبختانه حدود ۱۰۷ مقاله به دبیرخانه ارسال شد که با توجه به اینکه این نخستین کنفرانس در این موضوع است، رقم بسیار قابل توجهی محسوب می‌شود. حدود ۱۵ تا ۲۰ درصد از این مقالات از کشورهای خارج از ایران ارسال شده است. در ارزیابی اولیه، ۸۶ مقاله به‌عنوان پذیرش مشروط تأیید شد و برای داوری علمی به اعضای کمیته ارسال شده‌اند. پیش‌بینی ما این است که حدود ۷۰ تا ۷۵ مقاله در نهایت پذیرش قطعی شوند.
باید بگویم که خوشبختانه سطح مقالات ارسالی بسیار خوب و قابل توجه بوده است. همچنین برای مقالات برتر جوایزی در نظر گرفته شده است:
برای مقاله اول، ۱.۵ اتریوم (حدود ۳۰۰ میلیون تومان)
برای مقاله دوم، ۱ اتریوم (حدود ۱۵۰ میلیون تومان)
برای مقالات سوم تا پنجم، هر کدام ۰.۲۵ اتریوم (حدود ۵۰ میلیون تومان)
این خلاصه‌ای از فعالیت‌ها و دستاوردهای کمیته علمی است. امیدواریم این حرکت، آغازی باشد برای یک همکاری مشترک و پایدار میان دانشگاه علامه، سایر دانشگاه‌های کشور و همچنین مجموعه‌های فنی و کسب‌وکاری فعال در حوزه بلاکچین. ان‌شاءالله که این تلاش‌ها و دستاوردها برکات و اثرات ارزشمندی برای کشور به همراه داشته باشد.
«ضرورت تدوین مقررات شفاف در بلاکچین»
آقای محمد شرقی، مدیرعامل انجمن بلاکچین، با اشاره به رشد چشمگیر کاربران و فعالان حوزه بلاکچین در ایران و منطقه، تصریح کرد: «بزرگ‌ترین چالش ما در حال حاضر قانون‌گذاری است که باید با دقت و همکاری تخصصی حل شود تا ظرفیت‌های فناوری به طور کامل به کار گرفته شود.»
در حال حاضر، جامعه متخصص و کاربران فعالی در حوزه بلاکچین و رمزارزها در ایران و حتی در سطح کشورهای منطقه فعالیت می‌کنند. این جمعیت قابل توجه مصرف‌کنندگان ایرانی و کاربران کشورهای منطقه نشان می‌دهد که توجه خوبی به این فناوری در حال شکل‌گیری است.
به عنوان مثال، در حوزه مسکن و مستغلات، عربستان سعودی به‌صورت جدی وارد شده و در امارات متحده عربی شاهد لانچ‌پدهای قدرتمندی هستیم که هر روز پروژه‌های تازه‌ای تعریف و اجرا می‌کنند. در ایران هم شاهد فعالیت کسب‌وکارها و استارت‌آپ‌های مختلف هستیم که با ایده‌های نوآورانه و توانمندی‌های بالا در حوزه‌های مختلف مثل محیط زیست و مسکن مشغول به کارند.
اما چالش اصلی و شاید بزرگ‌ترین مانع پیش‌روی این حوزه، همان‌طور که سایر دوستان هم اشاره کردند، موضوع قانون‌گذاری است. ما نیازمند چارچوب‌ها و قوانینی هستیم که این مرزها را به‌خوبی تعریف و روشن کنند تا بتوانیم از ظرفیت‌های موجود بهره‌برداری کامل کنیم.
در مجموعه انجمن بلاکچین و به‌ویژه در کارگروه‌های تخصصی توکن‌سازی، تلاش کردیم بخشی از این گفتمان‌ها را به فضای کارشناسی بیاوریم و به تقویت این دیالوگ‌ها کمک کنیم. امیدواریم بتوانیم به سهم خودمان، ضرورت ورود مفاهیم جدید و استفاده کاربردی از فناوری بلاکچین در کشور را بیشتر جا بیندازیم و مسیر توسعه را هموارتر کنیم.
«ورود سرمایه‌های خرد به بازار املاک با توکن‌سازی»
آقای محمد تهرانی، مدیرعامل هلدینگ بانک شهر، بر کاربرد عملی بلاکچین در حوزه مالی و به ویژه توکن‌سازی دارایی‌های واقعی مانند املاک تاکید کرد و گفت: «توکن‌سازی به افراد امکان می‌دهد با سرمایه کمتر وارد بازار شوند و این گامی مهم در جهت توسعه شمول مالی است.»
ورود بلاکچین به فضای عمومی کشور سال‌هاست مطرح است. پیش از این، بیشتر مباحث مرتبط با استخراج و تبادل رمزارزها در میان کاربران حرفه‌ای و سرمایه‌گذاران و شرکت‌های فعال این حوزه بود. اما اکنون که کشور به سمت فناوری‌های نوین حرکت می‌کند، تمرکز ما در بانک شهر بر توکن‌سازی دارایی‌های واقعی، به ویژه حوزه املاک و مستغلات است.
هدف ما این است که با بهره‌گیری از ظرفیت بلاکچین، امکان فروش جزئی املاک فراهم شود؛ یعنی کسانی که سرمایه لازم برای خرید کامل ملک ندارند بتوانند بخشی از آن را خریداری کنند. با توجه به وابستگی بانک شهر به حوزه املاک و ارتباطش با شهرداری‌ها، این پروژه می‌تواند اثرگذار باشد و دسترسی سرمایه‌گذاران خرد به بازار املاک را تسهیل کند.
املاک و مستغلات معمولاً به دلیل آستانه سرمایه بالا، برای بسیاری از افراد قابل دسترسی نیست. با توکن‌سازی، افراد با سرمایه کمتر هم می‌توانند در این بازار سرمایه‌گذاری کنند و این مسأله به توسعه شمول مالی کمک می‌کند.
البته سرمایه‌گذاری در این حوزه با مدیریت ریسک و تضمین‌های بانکی همراه خواهد بود تا افراد با اطمینان بیشتری وارد این بازار شوند.
امیدوارم این کنفرانس بتواند به گسترش فرهنگ استفاده از فناوری‌های نوین و به خصوص بلاکچین کمک کند و بتوانیم از فضای صرفاً رمزارز عبور کنیم و به کاربردهای واقعی و روزمره فناوری بلاکچین در بخش‌های مختلف مانند زنجیره تامین و دارایی‌ها برسیم.
بخش پرسش و پاسخ:
در بخش پرسش و پاسخ، سوالات متعددی توسط خبرنگاران مطرح شد که به چند مورد کلیدی اشاره می‌کنیم:
یکی از خبرنگاران با اشاره به خلأ نقشه راه ملی و چالش‌های رگولاتوری در حوزه بلاکچین پرسید: «با وجود ۲۰ میلیون کاربر فعال و بومی‌سازی فناوری توسط شرکت‌ها، چرا هنوز چارچوب و نقشه‌راه روشنی برای این حوزه در کشور تعریف نشده است؟»
در پاسخ گفته شد که کنفرانس تلاش دارد آگاهی ملی را افزایش دهد و با گردهم‌آوردن دیدگاه‌های متنوع در شورای سیاستگذاری و کمیته داوران، مسیر توسعه فناوری را هموار کند.
خبرنگار دیگری پرسید: «آیا این کنفرانس برنامه‌ای برای همکاری و اتحاد بین شورای عالی فضای مجازی و بانک مرکزی دارد؟»
پاسخ این بود که مقاومت اولیه در برابر نوآوری طبیعی است اما هدف کنفرانس افزایش آگاهی و ایجاد زیرساخت‌های همکاری بین نهادهاست.
همچنین درباره پیگیری مصوبات و پیشنهادات کنفرانس گفته شد که این رویداد در قالب یکی از مهم‌ترین مینیستریال میتینگ‌های کشور برگزار می‌شود و حضور وزرای فناوری کشورهای مختلف و سفرای جی۸ تضمین‌کننده عملیاتی شدن نتایج است.
در پایان این کنفرانس، بر اهمیت تداوم چنین نشست‌هایی برای تقویت گفتمان تخصصی و پیگیری مصوبات تأکید شد، اما کارشناسان بر این باورند که «از حرف تا عمل»، هنوز فاصله‌ای قابل‌توجه وجود دارد.
لینک کوتاه:
