وقتی رد اینترنت طبقاتی، خود مسئله می‌شود؛ تحلیلی بر موضع‌گیری معاون وزیر ارتباطات
.رشته‌پیام اخیر احسان چیت‌ساز، معاون وزیر ارتباطات، در واکنش به برداشت‌ها از گفت‌وگویش با شبکه خبر، به‌ظاهر با هدف شفاف‌سازی و دفاع از طرح «منطقه آزاد سایبری» منتشر شده، اما در بطن خود حامل پرسش‌هایی عمیق درباره‌ی سیاست‌گذاری ارتباطات، روایت‌سازی حکومتی، و چالش‌های عدالت دیجیتال در ایران است.
۱. تأکید بر نفی چیزی که گفته نشده
یکی از نکات مهم این بیانیه آن است که چیت‌ساز به‌شدت بر نفی «اینترنت طبقاتی» تأکید می‌کند؛ مفهومی که هیچ‌گاه از زبان او در گفت‌وگوی تلویزیونی استفاده نشده بود، اما اکنون ناگهان به‌عنوان متهم اصلی وارد میدان شده است. این پیش‌دستی در دفاع از چیزی که ظاهراً هنوز صراحتاً مطرح نشده، از منظر رسانه‌ای می‌تواند نشانه‌ای از نگرانی واقعی در بدنه وزارت باشد؛ نگرانی از تلقی عمومی درباره‌ی دوگانه‌سازی دسترسی‌ها در آینده‌ای نزدیک.
۲. منطقه آزاد سایبری: ابزار توسعه یا سازوکاری برای تفکیک؟
چیت‌ساز «منطقه آزاد سایبری» را نقطه مقابل اینترنت طبقاتی می‌داند و آن را فرصتی برای کاهش محدودیت‌ها و افزایش دسترسی‌ها توصیف می‌کند. اما ابهام اینجاست: اگر در یک بخش از کشور یا برای گروهی خاص «محدودیت‌ها کمتر» باشد، در حالی که دیگران همچنان با همان موانع پیشین مواجه‌اند، آیا این خود مصداقی از تفکیک و امتیازدهی نیست؟ کاهش محدودیت برای عده‌ای، در غیاب سیاست رفع محدودیت برای همه، به‌ناچار با مسئله‌ی عدالت در تعارض قرار می‌گیرد.
۳. شکاف گفتمانی میان حاکمیت و جامعه فناوری
چیت‌ساز بر «فضا برای همه» تأکید دارد، اما عبارت «همه» در این گفتمان شفاف نیست. جامعه فناوری به‌ویژه در اکوسیستم استارتاپی، بارها با تصمیمات خلق‌الساعه و ناهم‌راستا با رشد روبه‌رو شده است. بدون مشخص‌شدن سازوکارهای دقیق مناطق آزاد سایبری، این واژه‌ها، هرچند با نیت مثبت ادا شده باشند، به‌راحتی در زمره‌ی کلی‌گویی‌های بی‌اثر قرار می‌گیرند.
۴. روایت‌سازی به‌جای شفاف‌سازی؟
در نهایت، بیانیه‌ی چیت‌ساز تلاش دارد با مفاهیمی نظیر «نوآوری»، «جذب سرمایه» و «ایرانی قدرتمندتر» یک تصویر ایدئال‌گرایانه از آینده ترسیم کند. اما در غیاب نقشه راه شفاف، قانون‌گذاری روشن و حضور مؤثر بخش خصوصی در تصمیم‌سازی، این تصویر بیشتر به یک روایت‌سازی خوش‌لفظ می‌ماند تا یک برنامه عملیاتی.
جمع‌بندی:
پیام چیت‌ساز اگرچه می‌کوشد با زبان نرم و مفاهیم توسعه‌گرایانه از سیاست‌های وزارت دفاع کند، اما به همان اندازه که اطمینان‌بخش است، گره‌خورده با تناقضات ناگفته است. در شرایطی که بدنه‌ی جامعه فناوری نسبت به روند محدودسازی اینترنت نگران است، صرف نفی مفهومی به‌نام «اینترنت طبقاتی» کافی نیست؛ آنچه نیاز است، اقدام شفاف، فراگیر و پاسخ‌گو به مطالبات عمومی برای اینترنت آزاد، برابر و امن است.
لینک کوتاه:
