نشست خبری مدیران عامل شرکت‌های بزرگ اینترنتی کشور بار دیگر پرده از چالش‌های جدی صنعت ارتباطات ثابت برداشت. در حالی که شرکت مخابرات ایران طرح جمع‌آوری کابل‌های مسی و مهاجرت به فیبر نوری را آغاز کرده، اپراتورهای خصوصی هشدار می‌دهند که این اقدام در غیاب مصوبات شفاف و بدون در نظر گرفتن حقوق سرمایه‌گذاران، می‌تواند بازار اینترنت کشور را به انحصار بکشاند. آنان معتقدند: فیبر نوری ضرورتی ملی است، اما اجرای شتاب‌زده و یک‌جانبه، خیانت به توسعه و سرمایه‌گذاری چند میلیاردی بخش خصوصی خواهد بود.
روز یکشنبه ۶ مهر، سالن ۳۵ ستاد خبری نمایشگاه، میزبان یکی از پرتنش‌ترین نشست‌های صنعت ارتباطات کشور بود. مدیران عامل شرکت‌های اینترنتی نظیر شاتل، آسیاتک و پیشگامان در کنار نمایندگان سازمان نظام صنفی رایانه‌ای و مدیران مخابرات، به بررسی پروژه موسوم به «سواب» یعنی جایگزینی کابل مسی با فیبر نوری پرداختند؛ پروژه‌ای که اگرچه در ظاهر توسعه‌گرایانه است، اما به باور بخش خصوصی، در عمل می‌تواند مرگ رقابت و بازگشت انحصار در بازار ارتباطات ثابت باشد.
سرمایه‌گذاری‌های میلیاردی و نگرانی از بازگشت انحصار
محمدعلی یوسفی‌زاده، مدیرعامل آسیاتک، با تأکید بر اینکه اپراتورهای خصوصی طی دو دهه گذشته میلیاردها تومان در شبکه‌سازی سرمایه‌گذاری کرده‌اند، پرسید:
«آیا رگولاتور ارزش این سرمایه‌گذاری و ضرورت بازگشت آن را درک می‌کند یا نه؟ اگر تعرفه‌ها به‌روز نشود و ساختار رقابت از بین برود، نه تنها سرمایه‌ها نابود می‌شود، بلکه مردم هم از کیفیت محروم خواهند شد.»
او افزود: «مشکل اصلی تفکیک عمده‌فروشی از خرده‌فروشی است. امروز اپراتور غالب (مخابرات) اگر تصمیم بگیرد شیر را ببندد، اپراتورهای خصوصی نابود می‌شوند. این قدرت بی‌پاسخگویی ناشی از سهامداری دولت و وزارت ارتباطات در مخابرات است؛ جایی که رگولاتور هم داور است و هم بازیکن.»
به گفته یوسفی‌زاده، اگر مردم با هزینه بالا و فرهنگ‌سازی محدود مجبور به استفاده از فیبر شوند، بدون تضمین کیفیت و حق انتخاب، این «تحول» به‌جای پیشرفت، خیانتی به آینده ارتباطات کشور خواهد بود.
—
فیبر نوری بله، اما نه با اجبار و سرنیزه
حسن شانه‌ساززاده، رئیس هیأت‌مدیره شاتل، نیز بر اهمیت توسعه فیبر تأکید کرد اما روش مخابرات را خطرناک دانست:
«هیچ‌کس مخالف فیبر نیست. همه دنیا به این سمت رفته‌اند. اما کدام کشور مردم را با سرنیزه مجبور کرده‌اند کابل مسی را رها کنند و یک‌شبه به فیبر مخابرات مهاجرت کنند؟ این کار نقض آشکار حقوق مشترکان و اقدامی انحصارطلبانه است.»
او با یادآوری قرارداد بیت‌استریم شاتل و مخابرات گفت: «ما قراردادی قانونی و مصوب سازمان تنظیم داشتیم، اما یک‌طرفه لغو شد. حالا از ما می‌خواهند قرارداد جدیدی امضا کنیم که هنوز مصوبه سازمان ندارد. اگر مخابرات امروز قرارداد را به میل خودش تغییر می‌دهد، چه تضمینی است فردا با دیگران همین رفتار نشود؟»
شانه‌ساززاده همچنین به نکته حقوقی مالکیت مشترکان اشاره کرد: «مردم سال‌ها قبل برای گرفتن خط تلفن و کابل مسی هزینه پرداخته‌اند. امروز نمی‌توان یک‌شبه مالکیت مردم را نادیده گرفت و زیرساخت مسی را جمع‌آوری کرد.»
—
مسئله تعرفه‌ها؛ بحران مشترک اما با راه‌حل متفاوت
مسعود بمانی‌پور، مدیرعامل پیشگامان، در این نشست گفت: «تعرفه‌های پایین اینترنت ادامه فعالیت را برای همه شرکت‌ها دشوار کرده است. ما درک می‌کنیم که مخابرات هم تحت فشار هزینه‌هاست، اما راه‌حل نباید حذف رقبا باشد. بلکه باید با اصلاح ساختار تعرفه و ایجاد رقابت عادلانه، فضا برای همه بازیگران باز بماند.»
پاسخ مخابرات؛ دفاع از پروژه اما بی‌پاسخی به دغدغه‌ها
نمایندگان مخابرات از جمله مهندس فیضی و مهندس کریمی، با دفاع از ضرورت فیبر نوری، مشکلات تعرفه‌ای و سنگینی ساختار مخابرات را دلیل سیاست‌های اخیر دانستند. فیضی گفت: «بازار باید رقابتی باشد و انحصار به ضرر همه است، اما اجرای فیبر نوری بدون تعجیل هم ممکن نیست.»
با این حال، پاسخ‌های مخابرات نتوانست نگرانی فعالان بخش خصوصی درباره قطع سرویس مسی و اجبار کاربران به استفاده از فیبر این شرکت را برطرف کند.
تحلیل و جمع‌بندی
واقعیت اول: همه بازیگران صنعت متفق‌القول‌اند که فیبر نوری باید توسعه یابد؛ این فناوری اجتناب‌ناپذیر است.
واقعیت دوم: اختلاف اصلی بر سر روش اجراست. مخابرات می‌خواهد یک‌جانبه و بدون مصوبه‌های الزام‌آور، کابل مسی را جمع‌آوری کند؛ اقدامی که سرمایه‌گذاری بخش خصوصی را نابود و مشترکان را بی‌انتخاب می‌گذارد.
واقعیت سوم: رگولاتور در موقعیت تعارض منافع است. وزارت ارتباطات هم سهامدار مخابرات است و هم ناظر بازار؛ همین امر اعتماد به بی‌طرفی تصمیمات را مخدوش کرده است.
به همین دلیل، نشست ۶ مهر یک پیام روشن داشت:
اگر دولت و رگولاتور تضمین ندهند که رقابت واقعی در بازار فیبر حفظ خواهد شد، نتیجه پروژه سواب چیزی جز بازگشت انحصار، تضعیف سرمایه‌گذاری خصوصی و ضربه به کیفیت خدمات مردم نخواهد بود.
اپراتورهای اینترنتی هشدار دادند که این جلسه تنها آغاز مسیر مطالبه‌گری است و اگر اصلاحات فوری صورت نگیرد، صنعت اینترنت ثابت ایران با بحرانی جدی روبه‌رو خواهد شد.
لینک کوتاه:
